مسلم است که هدف اصلی شما از خریداری دستگاه تصفیه آب خانگی ، بالا بردن سطح بهداشت و کیفیت آب آشامیدنی خود و خانواده محترمتان بوده است. تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی ، مهمترین انتظاری است که شما از یک دستگاه تصفیه آب دارید. اما آیا می دانید که در صورت عدم تعویض به موقع فیلترهای دستگاه ، باعث می شود که دستگاه دیگر قادر به تولید آب آشامیدنی بهداشتی و سالم نباشد؟

اگر بعد از انقضاء فیلترها ، آنها را با فیلترهای جدید جایگزین نکنید ، علاوه بر اختلال در تصفیه آب آشامیدنی که گاه می تواند به سلامتی شما نیز آسیب برساند ، از طرفی ممکن است باعث آسیب رساندن به اجزاي دستگاه شده و هزینه های بیشتری را به شما تحمیل کند.

اما زمان بندی تعویض فیلترها به چه صورت است؟ در اینجا به شرح تک تک فیلترها و زمان بندی  آنها می پردازیم. از آنجا که ممکن است نوع فیلترهای استفاده شده در مدل هاي مختلف ، متفاوت باشد ، لذا ما به شرح کلیه فیلترها می پردازیم. جهت اطلاع از نوع فیلترهایی که در دستگاه شما استفاده شده است می توانید به توضیحات دستگاه خود در قسمت محصولات سایت و یا به دفترچه راهنماي دستگاه خود مراجعه کنید.

فیلترهای الیافی ( 1 میکرون و 5 میکرون )

این فیلترها از الیاف مصنوعی پلی پروپیلن (Poly Propylene : PP ) ساخته شده اند. رشته های الیاف مانند یک کلاف به هم پیچیده و فشرده شده اند به طوری که منافذ لابلای آنها حداکثر 1 میکرون ( در فیلترهای 1 میکرونی ) و یا 5 میکرون ( درفیلترهای 5 میکرونی ) می باشد. عملکرد این فیلترهای تصفیه آب دقیقا مانند یک صافی است. به طوری که ذرات معلق در آب شهری ، نظیر : گل و لای ، شن و ماسه ، زنگ لوله ها و ذرات ناشی از پوسیدگی شبکه لوله کشی و سایر آلاینده های معلقی که ممکن است در آب شهری وجود داشته باشند را از آب حذف می کنند و باعث زلال شدن و شفاف شدن آب می شوند.

زمان تعویض فیلترهای الیافی : چنانکه در نحوه عملکرد این فیلترها بیان شد، ذرات معلق موجود در آب شهری توسط این فیلترها از آب گرفته می شوند ، این ذرات در اطراف فیلترهای الیافی تجمع می کنند و علاوه بر اینکه باعث کاهش فشار و حجم آب ورودی می شوند ، تبدیل به محل مناسبی  برای رشد میکروارگانیزمهای بیماری زا می گردند و در واقع خود منشاء ایجاد آلودگی های ثانویه خواهند شد. لذا فیلترهای الیافی می بایست حداکثر هر شش ماه یکبار به طور مرتب تعویض شوند. این زمان در واقع حداکثر عمر مفید این فیلترهاست . ممکن است در مناطقی که آلاینده های معلق موجود در آب بیشتر هستند و کیفیت آب آشامیدنی پایین تر است ، این فیلترها زودتر از 6 ماه نیاز به تعویض داشته باشند. در این خصوص بهتر است با نمایندگی های مجاز فروش و خدمات پس از فروش مستقر در منطقه سکونت خود مشورت کنید.

فیلترهای کربن فعال (GAC , UDF , … )

وظیفه فیلترهای کربنی ، حذف کلر ، گازهای شیمیایی ، ناخالصی های آلی ، بو و طعم نامطبوع و حشره کش ها از آب آشامیدنی است.  خاصیت جذب کنندگی که در سطح کربن وجود دارد باعث می شود که کلر و سایر گازهای شیمیایی محلول در آب جذب این ماده شده و از آب حذف شوند.

زمان تعویض فیترهای کربن فعال : به طور متوسط بعد از گذشت حدود 6 ماه ، این فیلترهای کربنی خاصیت جذب کنندگی خود را از دست داده و اصطلاحا اشباع می شوند . به طوری که دیگر قادر به جذب کلر و سایر گازهای شیمیایی موجود در آب نیستند. اشباع شدن فيلترهاي كربن فعال، تجمع مواد آلي در اين فيلترها را نیز به دنبال دارد. مواد آلي جذب شده توسط اين فيلترها پس از اينكه فيلتر ديگر قادر به جذب كلر نباشد، محيط بسيار مناسبي براي تغذيه و رشد باكتريها، انگلها و ساير ميكروارگانيزمها را فراهم آورده و باعث بوجود آمدن مشكلات جدي در بهداشت و سلامت آب ميشوند.

از طرفی ، کربن بعد از اشباع شدن ، دیگر قادر به جذب کلر نیست ، در نتیجه کلر و گازهای شیمیایی محلول در آب از این فیلتر ها عبور کرده و نه تنها باعث افت کیفیت آب آشامیدنی می شوند بلکه به مرور زمان باعث وارد آمدن خسارت و تخریب شدن اصلی ترین و گران ترین فیلتر ، یعنی ممبران RO خواهند شد. چراکه ممبران RO به شدت نسبت به کلر حساس بوده و در معرض کلر ، از بین خواهد رفت. تعویض فیلترهای کربنی بعد از 6 ماه ، علاوه بر اینکه از آلوده شدن آب آشامیدنی جلوگیری می کند ، در ضمن از آسیب دیدن فیلتر اصلی ( ممبران RO  ) و پرداخت هزینه های تعویض آن نیز جلوگیری خواهد کرد و باعث کاهش چشمگیر هزینه های نگهداری دستگاه تصفیه آب خانگی خواهد شد.

ممبران RO یا فیلتر غشائی اسمز معکوس

این فیلتر ، اصلی ترین ، مهم ترین و گران ترین فیلتر دستگاه های تصفیه آب خانگی اسمز معکوس است. فیلتر ROاز لایه های غشاء نیمه تراوا ساخته شده است که به دور یک لوله مرکزی پیچیده شده اند. غشاء از نوعی پلیمر آب دوست ساخته شده است که می تواند از جنس مواد پلی آمید و یا استات سلولوز باشد.

وظیفه این فیلتر حذف ناخالصی های جامد محلول در آب نظیر : نیترات ، فلزات سنگین ( کادمیوم ، سرب ، جیوه ، مس و ... ) آرسنیک ، املاح تشکیل دهنده سختی آب و کاهش سنگینی آب است. با حذف ناخالصی های محلول در آب ، آب های سنگین تبدیل به آب گوارا و سبک شده و سختی نامطلوب آب به طرز چشمگیری کاهش پیدا می کند و باعث جلوگیری از رسوب گذاری آب در کتری و سماور و سایر لوازمی که با آب گرم و جوش سرو کار دارند می شود.

زمان تعویض فیلتر غشائی اسمز معکوس ( ممبران RO  ): از آنجا که ملکولهای ناخالصی موجود در آب ، قادر به عبور از غشاء نیمه تراوا نیستند ، در نتیجه در طرف دیگر غشاء جمع می شوند. اما دستگاه تصفیه آب خانگی  طوری طراحی شده است که از تجمع این املاح در بین لایه های فیلتر جلوگیری می کند و آنها را از طریق مجرای تخلیه پساب دستگاه ، به بیرون هدایت می کند. این موضوع باعث می شود که عمر مفید این فیلتر زیاد باشد. اما زمان دقیق تعویض این فیلتر بستگی به عواملی از قبیل : کیفیت آب ورودی و میزان املاح موجود در آب ، نوع املاح و  تعویض به موقع فیلترهای دیگر  دارد. چنانچه فیلترهای دیگر  که در بالا ذکر شد به موقع تعویض شوند ، این فیلتر بین 2 تا 3 سال عمر خواهد کرد. زمانی که املاح در اطراف فیلتر تجمع کنند ،  روند تولید آب توسط دستگاه کند خواهد شد و در نتیجه منبع ذخیره دستگاه به کندی پر خواهد شد. در صورت مشاهده این علایم از نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش آکواجوی در منطقه خود بخواهید که دستگاه تصفیه آب شما را بررسی کرده و در صورت لزوم نسبت به تعویض ممبران اقدام نماید.

فیلتر کربن نهایی

در مرحله پنجم دستگاه هاي پنج مرحله ای ، فیلتر کوچکی به نام فیلتر کربن نهایی وجود دارد. جنس و عملکرد این فیلتر دقیقا مشابه فیلترهای کربن فعال است که در بالا توضیح داده شد. وظیفه اصلی این فیلتر حذف طعم و بوی نامطبوعی است که ممکن است در اثر ماندن آب در منبع ذخیره دستگاه ، به وجود آمده باشد.

از آنجا که فیلتر کربن نهایی ، در معرض آب تصفیه شده قرار دارد که عاری از هرگونه کلر ، گازهای شیمیایی و مواد آلی است ، لذا زمان اشباع شدن این فیلتر طولانی تر و عمر مفید آن بیشتر است. به طور متوسط این فیلتر می بایست بعد از گذشت یک سال تعویض شود. در غیر اینصورت همانطور که در مورد فیلترهای کربن فعال ذکر شد، باعث آلودگی میکروبی و باکتریایی آب خواهد شد.

کارتریج فیلتر دوش حمام

این فیلترها نیز نوع فیلترهای کربن فعال می باشند که در بالا به طور کامل توضیح داده شد. وظیفه آنها درست مانند آنچه در باره فیلترهای کربنی شرح داده شد ، حذف کلر ، گازهای شیمیایی و مواد آلی موجود در آب و حذف طعم و بوی نامطبوع آب است. زمان تعویض کارتریج فیلترهای دوش حمام  نیز دقیقا مانند سایر فیلترهای کربنی ، به طور متوسط هر شش ماه یکبار می باشد.

کارتریج فیلتر UF  Ultra Filter 

این فیلترها که در دستگاه های تصفیه آب چهار مرحله ای آکواجوی استفاده شده اند ، از صدها نی نازک و توخالی موسوم به هالو فایبر ( Hallow Fiber ) ساخته شده اند. جنس هالوفایبرها از نوعی پلیمر به نام پلی آمید است. وظیفه این فیلترها حذف کامل ذرات معلق و کلیه میکروبها ، ویروس ها ، انگل ها و باکتری های موجود در اّب با دقت بسیار بالایی معادل 02/0 (دو صدم ) میکرون است. منافذی که روی بدنه این نی ها وجود دارد به قدری ریز هستند که حتی کوچکترین میکروارگانیزم های موجود در آب نیز قادر به عبور از آنها نیستند. با استفاده از این فیلترها آب کاملا استریل می شود.

زمان تعویض فیلتر UF : عمر مفید این فیلتر نیز مانند ممبران RO ، بستگی به عواملی مثل : کیفیت آب ورودی به دستگاه ، میزان و نوع املاح محلول در آب و همینطور زمان تعویض سایر فیلترها دارد. درست مثل فیلترهای RO ، این فیلتر نیز به کلر حساس بوده و در معرض کلر آسیب می بیند. لذا تعویض به موقع فیلترهای کربنی در افزایش عمر مفید این فیلترها موثر است. در صورت تعویض به موقع سایر فیلترها ، فیلتر UF به طور متوسط 1 تا 2 سال عمر خواهد کرد. با افت فشار آب خرورجی از دستگاه ، از نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش محل زندگی خود بخواهید تا دستگاه را بررسی کند و در صورت لزوم فیلتر UF را تعویض نماید.

فیلترهای ارزان اما  غیر استاندارد و غیربهداشتی !

استقبال بی نظیر خانواده های ایرانی از دستگاه های تصفیه آب خانگی ، باعث شده است که عده ای از توزیع کنندگان سودجو نسبت به واردات و فروش انواع و اقسام دستگاه ها و فیلترهای غیر استاندارد و غیر بهداشتی در بازار ، اقدام کنند.

استفاده از فیلترهایی که با مواد اولیه غیر بهداشتی و غیر استاندارد تولید شده اند،  می تواند عواقب وخیمی برای سلامتی مصرف کنندگان خصوصا زنان باردار و نوزادان داشته باشد.

برای نمونه ، فيلتر هاي كربن استفاده شده در دستگاههاي آكواجوي از نوع coconut shell carbon مي باشند. اين كربن ها از پوست نارگيل تهيه مي شوند و جزء مرغوب ترين انواع  كربن هستند. اين فيلتر ها در محيط هاي استريل شده و بهداشتي توليد مي شوند.  اين درحالي است كه گروهي از توليد كنندگان از انواع ارزان تر كربن   (مانند زغالسنگ ) در فيلتر هاي خود استفاده مي كنند كه مي تواند حاوي فلزات سنگين، آرسنيك و ... باشد.

و اما در تصفیه خانه ها چه اتفاقی می افتد؟

الف ) ابتدا حذف ذرات معلق و زلال سازی آب

در تصفیه خانه  ، آب از آشغال گیرها و صافی ها عبور می کند تا ذرات درشت شناور در آب مثل : شاخ و برگ درختان و ... از آب جدا شود. همچنین آب از صافی های مختلف مثل فیلترهای شنی عبور می کند تا ذرات معلق کوچک تر و ریزتر نظیر خاک و گل نیز از آب حذف شوند و آب زلال و شفاف شود.

برای حذف ذرات شناور در آب که در حد چند ده ملکول هستند و به آنها ذرات ریز کلوئیدی می گویند ، آب را در استخرهایی موسوم به حوضچه های ته نشینی نگه داری می کنند و با انجام فرایندهایی این ذرات ریز کلوئیدی را ته نشین می کنند. به این ترتیب آب کاملا زلال و شفاف می شود.

ب ) سپس کلرزنی و از بین بردن میکروارگانیزمها

پس از اینکه آب کاملا زلال و شفاف شد و ناخالصی های شناور در آب حذف شدند ، به آب کلر اضافه می کنند تا کلیه میکروارگانیزمهای بیماری زا نظیر : انگل ها ، باکتری ها ، ویروس ها و ... از بین بروند و آب کاملا بهداشتی شود.

تکلیف ناخالصی های محلول در آب چه می شود؟

با انجام اقدامات فوق در تصفیه خانه ها آب کاملا زلال ، شفاف ، بهداشتی و آماده مصرف می شود. اما نکته اینجاست که نه تنها در کشور عزیزمان ایران ، بلکه در هیچ کشور دیگری ناخالصی های محلول در آب مثل : سختی آب ، ناخالصی های حل شده در آب و ... از آب جدا نمی شوند چرا که هزینه جداسازی ناخالصی های محلول (سختی و سنگینی آب) در آب بسیار بالاست و نیاز به فن آوری های پیشرفته مثل تکنولوژی اسمز معکوس دارد. با توجه به اینکه حجم زیادی از آب شهری صرف مصارف غیر آشامیدنی ( مثل شستشوی لباس ، استحمام ، شستشوی ظروف ، آبیاری گلدان ها و باغچه ها و ... ) می شود لذا عاقلانه نیست که تمام آب مصرفی شهری با هزینه های هنگفت تصفیه کامل شود و ناخالصی های حل شده در آن حذف شود.

دستگاه های تصفیه آب ، کیفیت آب آشامیدنی را بالاتر می برند

بدیهی است چنانچه ناخالصی های حل شده در آب حذف شوند ، آب سبک تر و گوارا تر می شود و کیفیت آن بالاتر خواهد رفت. اما این در صورتی عاقلانه و مقرون به صرفه است که آب فقط صرف آشامیدن شود. استفاده از دستگاه های تصفیه آب خانگی استاندارد که مجهز به فیلترهای اسمز معکوس RO هستند باعث می شود که با حذف ناخالصی های حل شده ، آب سبک تر ، گواراتر و باکیفیت تر از آنچه هست ، شود. از طرفی از آنجا که این آب فقط صرف آشامیدن می شود لذا صرف هزینه برای آن نه تنها غیراقتصادی نیست بلکه نوعی سرمایه گذاری بر روی سلامتی افراد محسوب می شود.

مشکل فرسودگی و پوسیدگی لوله های آب رسانی

مشکل دیگری که در تمام دنیا با آن مواجه هستند ، فرسودگی و پوسیدگی لوله های آب رسانی شهری و همچنین شبکه های لوله کشی خانگی است. بعنوان مثال قدمت لوله های کار گذاشته شده در شهر نیویورک به سال 1800 میلادی برمی گردد یعنی بیش از 200 سال پیش.

در کشور ما نیز بنا بر اظهارات مديرعامل شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور حدود 40 درصد از شبکه آب رسانی ، فرسوده است و قدمت لوله های آب در برخی از شهرها به 50 تا 60 سال پیش بر می گردد.

فرسودگی لوله های آب رسانی باعث مشکلاتی نظیر شکستگی و ترکیدگی لوله ها و در نتیجه ورود گل و لای به داخل آب شهری می شود. از طرفی ذرات ناشی از پوسیدگی و زنگ زدگی لوله ها نیز از همین طریق وارد آب مصرفی شهری می شوند. این مشکلی است که نه تنها در کشور ما بلکه در تمام دنیا با آن مواجه هستند و بهترین راه حل ، استفاده از دستگاه های تصفیه آب خانگی است که در آشپزخانه ها و درست در نقطه مصرف ، آب را از فیلترها عبور می دهند و این ناخالصی های ثانویه را از آب جدا می کنند.

مضرات کلر

کلر یک ماده شیمیایی سمی است که به مقدار معین و بسیار کم به آب اضافه می کنند تا جانداران میکروسکوپی موجود در آب را از بین ببرد. تقریبا در تمام دنیا از همین روش برای گندزدایی و ضدعفونی کردن آب استفاده می کنند. اما استفاده از کلر در کنار منافع زیادی که دارد دارای مضراتی نیز هست. علاوه بر اینکه کلر می تواند به پوست و موی انسان آسیب بزند ، یکی دیگر از مضرات کلرزنی استفاده از کلر باعث به وجود آمدن محصولات جانبی به نام تری هالومتان ها می شود که احتمال سرطانزا بودن آنها زیاد است. بنابراین بهتر است در هنگام مصرف کلر را از آب آشامیدنی و حتی آب حمام ، حذف کنیم. دستگاه های تصفیه آب خانگی و فیلترهای دوش حمام کلر را درست در آخرین نقطه ، زمانی که آب قرار است به معرض مصرف برسد ، حذف می کنند.

بالاخره آیا تصفیه آب برای آب لوله کشی لازم است یا خیر؟

طبق آمار ، هر شهروند به طور متوسط روزانه 300 لیتر آب مصرف می کند. عمده موارد مصرف آب شامل مصارف غیر آشامیدنی می شود. از جمله : شستشوی ظروف و البسه ، استحمام ، شستشوی دست و صورت ، آبیاری گلدانها و باغچه ها و ... و فقط 2 لیتر از این 300 لیتر جهت آشامیدن استفاده می گردد. به همین دلیل تقریبا در اکثر کشورها ، در تصفیه خانه ها آب را صد در صد تصفیه نمی کنند. بلکه فقط آب را زلال و شفاف می کنند و پس از ضدعفونی کردن در اختیار شهروندان قرار می دهند. علاوه بر این آب در مسیر انتقال از شبکه های لوله کشی فرسوده و پوسیده عبور می کند و بخشی از زنگ لوله ها و ذرات آلاینده از این طریق وارد آب می شوند. این موارد باعث شده است مردم بسیاری از کشورها از دستگاه های تصفیه آب خانگی استقبال کنند. این سیستم ها که فقط جهت آب آشامیدنی استفاده می شوند ، آب را در محل مصرف تصفیه کرده و ناخالصی های محلول ، زنگ لوله ها ، گل و لای ناشی از حوادث ترکیدگی لوله ها و همچنین ماده شیمیایی کلر را از آب حذف می کنند و با حذف سختی و سنگینی ، آبی به مراتب سبک تر و با کیفیت بالاتر در اختیار شهروندان قرار می دهند. این راه حل باعث شده است که مردم با هزینه ای بسیار بسیار کمتر از آنچه که در تصفیه خانه ها لازم است، فقط آب آشامیدنی خود را تصفیه مضاعف کرده و کیفیت آن را بالاتر ببرند و با هزینه شخصی آب مصرفی و بهداشتی را از آب آشامیدنی تفکیک کنند تا کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند.